Shifting Borders

Mejvriskhevi 7 August 2008. 8 August. As always, my mum wakes me up in the morning. I was 7 years old then, and now I am 23 years old, although I remember everything so clearly that I sometimes try to erase the memories of August. Why August, why 2008? Why my memories and my village? I want to tell you about August and the pain, about the war that I saw and felt with my own eyes. My village is called Mejvriskhevi, it is in the far north, and my house overlooks the scorching sunrise and the eastern sphere. The village is surrounded by beautiful nature and mountain cliffs (which temporarily is occupied by Russia). Mejvriskhevi belongs to the municipality of Gori and is the largest village in the district, both in terms of area and population.

მეჯვრისხევი. 2008 წლის 7 აგვისტო. 8 აგვისტო. ჩვეულებისამებრ დილით დედიკო მაღვიძებს, მაშინ 7 წლის ვიყავი, ახლა კი 23 წლის ვარ, თუმცა ყველაფერი იმდენად დეტალურად მახსოვს, თავადვე ვცდილობ აგვისტოს მოგონებების გაქრობას. რატომ აგვისტო? რატომ 2008 წელი? რატომ ჩემი მოგონებები და ჩემი სოფელი? სწორედ აგვისტოს დღეებზე და ტკივილზე, იმ ომზე მინდა მოგიყვეთ, რასაც საკუთარი თვალით ვხედავდი და ვგრძნობდი. ჩემი სოფელი მეჯვრისხევია, იგი უკიდურეს ჩრდილოეთ ნაწილში მდებარეობს, ხოლო ჩემი სახლი მცხუნვარე მზის ამოსვლას ეგებება და აღმოსავლეთ სფეროს ამშვენებს. სოფელი ულამაზესი ბუნებით და მთის აკლდამებით არის (დროებით მისაკუთრებული აქვს რუსეთს) გარშემორტყმული.
მეჯვრისხევი გორს ეკუთვნის და რაიონებში ყველაზე დიდი სოფელია, როგორც ტერიტორიულად ისე მოსახლეობის რაოდენობიდან გამომდინარე.

Меджврисхеви 7 августа 2008 г. 8 августа. Как всегда, утром меня будит мама. Мне тогда было 7 лет, а сейчас мне 23 года, хотя я настолько ясно все помню, что иногда пытаюсь стереть воспоминания об августе. Почему август, почему 2008 год? Почему мои воспоминания и моя деревня? Я хочу рассказать тебе об августе и боли, о войне, которую я пережила и видела своими глазами.
Моя деревня называется Меджврисхеви, она находится на крайнем севере, и из моего дома открывается вид на палящий восход солнца и восточную сторону. Поселок окружен красивой природой и горными скалами (временно оккупирована Россией). Меджврисхеви относится к муниципалитету Гори и является самым большим селом в районе как по площади, так и по населению.

A few hours before the war began... The scorching rays of the August sun woke my mother and me in the morning, although the fog coming from the mountain alleviated the feeling of heat. In the yard, some trees were decorated with birds' nests. The sun's rays and the chirping of the birds made waking up in the morning even easier. My mum had lots of roses in her garden, I helped tend them and watered them every morning. There was a school next to my house. We played until we were tired, until our hearts beat faster, until our mum called us and said: Come home. My favourite thing to do was play football...

ომის დაწყებამდე რამოდენიმე საათით ადრე…აგვისტოს მცხუნვარე მზის სხივები დილით დედიკოსთან ერთად მაღვიძებდა, თუმცა მთიდან წამოსული სიო მიმსუბუქებდა სიცხის შეგრძნებას. ეზოში, ზოგიერთ ხეს ჩიტების მიერ აშენებული ბუდე ამშვენებდა. მზის სხივებსა და საამურ სიოს ჩიტების ჭიკჭიკიც ემატებოდა, რაც კიდევ უფრო მიმსუბუქებდა და მიადვილებდა დილით ადრე გაღვიძებას. დედიკოს ეზოში უამრავი ვარდი ჰქონდა, მათ მოვლაში მეც ვეხმარებოდი და ყოველ დილით წყლით ვამარაგებდი.ჩემი სახლის გვერდით სკოლაა, სკოლას დიდი მოედანი ამშვენებდა, სადაც უბნის ბავშვები ვიკრიბებოდით. ვთამაშობდით დაღლამდე, გულის აჩქარებამდე, სანამ დედიკო არ დაგვიძახებდა და გვეტყოდა: მზე თავს გატკენთ და სახლს დაუბრუნდითო. ყველაზე მეტად ფეხბურთის თამაში მიყვარდა, უდიდეს ტერიტორიაზე განვთავსდებოდით ბავშვები, გული ვინმეს, რომ არ სტკენოდა

За несколько часов до начала войны... Палящие лучи августовского солнца разбудили нас с мамой утром, хотя туман, идущий с горы, облегчал ощущение жары. Во дворе некоторые деревья украшали птичьи гнезда. Солнечные лучи и щебетание птиц сделали утреннее пробуждение еще легче. У моей мамы в саду было много роз, я помогала им ухаживать за ними и поливала каждое утро. Рядом с моим домом была школа. Мы играли, пока не устали, пока наши сердца не забились быстрее, пока мама не окликнула нас и не позвала: «Иди домой». Моим любимым занятием была игра в футбол...

We broke the rules and played more than football we used to. A lot of helicopters flew over us during the game, but we didn't pay attention because we were fighting for the victory and we weren't scared at all by its terrifying sound. I was running so fast towards to scoring the goal. I scored a goal, I won... it was evening, the sun was shining. Grandpa was sitting in the yard, as if he was trying to look look straight in the sun, but he was squinting and inwardly bowing his head, looking at the mountain to the north and saying to me with a thoughtful look: "I miss my mountain, your grandmother is there alone, I'm going to leave in a few days, will you come, papa?" - But, grandpa, what about school? - We will be back before September

წესებს ვარღვევდით და იმაზე მეტნი ვთამაშობდით ვიდრე ფეხბურთს სჩვევია. თამაშის დროს უამრავმა ვერტფრენმა გადაგვიფრინა, თუმცა ყურადღებას არ ვაქცევდით, რადგან გამარჯვებისთვის ვიბრძოდით და საერთოდ არ გვაშინებდა მისი შემზარავი ხმა. იმდენად სწრაფად მივრბოდი კარიდკენ მეგონა ვერტფრენს გადავუსწრებდი და გოლსაც გავიტანდი. გოლი გავიტანე, მოვიგე…მოსაღამოვდა, მზე სტაფილოსფრად კაშკაშებდა. პაპა ეზოში იჯდა, თითქოს მზისთვის თვალის გასწორებას ცდილობდა, თუმცა თვალს ჭუტავდა და შიგადაშიგ თავს დაბლა ხრიდა, თან გაჰყურებდა ჩრდილოეთით მთას და ჩაფიქრებული მზერით მეუბნებოდა: “ -მომენატრა ჩემი მთა, ბებიაშენი მარტო მყავს დატოვებული, რამოდენიმე დღეში ვაპირებ წასვლას, წამოხვალ პაპი? -პაპიკო, მერე სკოლა? -სექტემბრამდე ჩამოვალთ პაპა გენაცვალოს

Мы нарушали правила и играли жестче, чем в футболе принято. Во время игры над нами пролетело несколько вертолетов, но мы не обращали внимания, потому что боролись за победу и нас совершенно не пугал их устрашающий звук. Мне казалось, что я бежала даже быстрее вертолета, чтобы забить гол. Я забила гол, я выиграла... Был вечер, светило солнце. Дедушка сидел во дворе, глядя прямо на солнце, щурясь и склонив голову, смотрел на гору на севере и говорил со мной с задумчивым видом: - Я скучаю по своей горе, твоя бабушка там одна, я уеду через несколько дней, ты приедешь, внучка? - Дедушка, а как же школа? - Мы вернемся к сентябрю.

-Do you remember the last time I took you when you were 5 years old?! You didn't want to leave anymore, even darkness didn't scare you, I taught you how to ride a horse, you're now a big girl! -Yes I remember. It's good, Papa, I'll go, I'll go! Can I bring my friends too? Didn't we already take Natya? Let's take her again. - Do you see three big mountains? The next mountain is our house and base". Our mountain - Isroliskhevi. There were only two houses there. The house had its back to the north and was surrounded by many hazel trees. For grandma and grandpa, this place is associated with special memories.

ბოლოს 5 წლის იყავი, რომ წაგიყვანე გახსოვს?! წამოსვლა აღარ გინდოდა, უსინათლობაც კი არ გაშინებდა, ცხენით ჯირითსაც გასწავლი უკვე დიდი გოგო ხარ! -კი მახსოვს. რა კარგია პაპიკო, წამოვალ, წამოვალ! ჩემი მეგობრებიც, რომ წამოვიყვანო? ნათია ხომ უკვე გვყავდა წაყვანილი? კიდევ წავიყვანოთ. -წავიყვანოთ პაპი”. პაპას ხელი ჰქონდა აწეული და საჩვენებელი თითით ტრაექტორიას მიხაზავდა, უკიდურეს ჩრდილოეთ ნაწილში. “სამ დიდ მთას ხომ ხედავ პაპი? შემდეგი მთაა ჩვენი სახლი და ფუძე”. ჩვენი მთა ანუ ისროლისხევი, ისროლისხევში სულ ორი სახლი იდგა. სახლი ჩრდოლოეთ ნაწილს ზურგს აქცევდა და უამრავი თხილის ხით იყო გარშემორტყმული, დასავლეთით კი მდინარე მოჩახჩახებდა. ბებოსთვის და პაპასთვის ეს ადგილი განსაკუთრებულ მოგონებებთან ასოცირდება.

- Помнишь, я последний раз тебя водил туда, когда тебе было 5 лет?! Ты не хотела уходить, даже темнота тебя не пугала, я научил тебя ездить на лошади, ты теперь большая девочка! - Да, я помню. Конечно, дедушка, я пойду, пойду! Можно ли мне привести с собой друзей? Мы же брали с собой Натию? Давай возьмем ее опять. - Видишь три большие горы? Вон та – это наш дом и земля. Наша гора - Исролисхеви. В Исролисхеви всего два дома. Дом обращен спиной к северу и зарос орешником. Для бабушки и дедушки это место связано с особыми воспоминаниями.

My grandfather, my great grandfather and his father were born here. Night fell. The darkness of the village was neutralized by the faint light of the moon, and the sky was beautified with a few stars. My mother came home, my mother was pregnant, waiting for my little sister to be born, her belly was changing and growing so suddenly... I was worried in my heart she would take my mother away, but my mother's warm lips on my forehead made me forget everything... I fell asleep. It's 2 a.m., the ringing of the phone breaks the silence, I vaguely hear many voices together. There is uncertainty. It's hard for me to open my eyes. There is chaos and panic. Everyone is calling somewhere and calling each other to run away... I can hear my mother's desperate voice in my ear: what can we do, where should we run? I don't understand what's going on, why do we have to run away somewhere? I feel so safe at home.

აქ დაიბადა ჩემი პაპა, ჩემი დიდი პაპაც და მისი მამაც. დაღამდა. სოფლის სიბნელეს მთვარის მკრთალი სინათლე ანეიტრალებდა, ცას კი რამოდენიმე ვარსკვლავი ალამაზებდა. სახლში მამიკოც მოვიდა, დედიკო ჩემი პატარა დაიკოს მოლოდინში იყო, მისი მუცელი ისე უცბად იცვლებოდა და იზრდებოდა… გულის სიღრმეში ვდარდობდი დედა არ წამართვას მეთქი, მაგრამ დედიკოს თბილი ტუჩები ჩემს შუბლზე მავიწყებდა ყველაფერს…მძინავს. ღამის 2 საათია, ტელეფონის ზარი სიჩუმეს არღვევს, ბუნდოვნად მესმის უამრავი ხმა ერთად. გაურკვევლობაა. თვალის გაფართოვება მიჭირს. ქაოსი და პანიკაა. ყველა სადღაც რეკავს და გაქცევისკენ მოუწოდებენ ერთმანეთს…ყურში ბუნდოვნად მესმის დედაჩემის სასოწარკვეთილი ხმა: რა გვეშველება, სად გავიქცეთ? ვერ ვიგებ რა ხდება, რატომ უნდა გავიქცეთ სადმე? თავს ჩემს სახლში ძალიან კარგად ვგრძნობ.

Здесь родился мой дедушка, мой прадедушка и его отец. Наступила ночь. Темноту деревни оживлял слабый свет луны, а небо украсилось несколькими звездами. Мама пришла домой, она была беременна, ждала рождения моей сестренки, живот у нее менялся и рос нежиданно быстро... В душе я боялась, что она отвлечет от меня мою маму, но теплые маминые губы на моем лбу заставил меня забыть все... Я уснула. 2 часа ночи, тишину нарушает звонок телефона, я смутно слышу множество голосов одновременно. Что-то случилось. Мне трудно открыть глаза. Там хаос и паника. Все кричат и зовут друг друга бежать... Я слышу отчаянный голос матери, что же нам делать, куда нам бежать? Я не понимаю, что происходит, почему нам нужно куда-то бежать? Ведь я чувствую себя в безопасности дома.

"Mariam, dear! wake up!" My mother screams in a doomed voice, this voice does not sound like a harmonious morning awakening. Grandpa says in a sad and suspicious voice: "Do you think war started"? Father answers: "It started, it started! The army has already arrived, your brother called, they are going by car, you all follow, I will stay here!" "Then I will stay here too," said my mother. "Mariam has to leave this place", It's dangerous for you to stay here, we don't have that much time, we don't even have weapons," said his father. "I'm staying too, I can't leave my house, even if I'm bombed or killed!" - Grandpa called out. I am crying I had never heard the words before: war, army, gun, tank, escape, bombing. I don't want to go without my mother, what can I do now? Will I never see you again? Please let's go, I'm begging everyone with a tearful voice.

“მარიამ, დედიკო! გაიღვიძე!” განწირული ხმით ყვირის დედაჩემი, ეს ხმა დილის ჰარმონიულ გაღვიძებას არ ჰგავს. პაპა სევდიანი და თან დაეჭვებული ხმით ამბობს: “ვითომ ომი დაიწყო”? მამა პასუხობს: “დაიწყო, დაიწყო! ჯარი უკვე შემოვიდა შენმა ძმამ დარეკა, ისინი მანქანით მიდიან, თქვენ ყველანი გაყევით, მე აქ დავრჩები!”“მაშინ მეც აქ დავრჩები”- თქვა დედაჩემმა.“მხოლოდ მარიამი გავაყოლოთ? შენთვის საშიშია აქ ყოფნა, ამდენი დრო არ გვაქვს, არც იარაღი გვაქვს.”- უთხრა მამამ. “მეც ვრჩები, ჩემს სახლს ვერ მივატოვებ, თუნდაც დამბომბონ ან მომკლან!” - გამოსძახა პაპამ. ვტირი. აქამდე არასდროს გამიგონია სიტყვა: ომი, ჯარი, იარაღი, ტანკი, გაქცევა, დაბომბვა. მე არ მინდა დედიკოს გარეშე წასვლა, რა მეშველება ახლა? ვეღარასდროს გნახავთ? გთხოვთ წავიდეთ ყველას ნამტირალევი ხმით ვევედრები.

«Мариам, дорогая! Просыпайся!» Мама кричит обреченным голосом, этот голос не похож на гармоничное утреннее пробуждение. Дедушка говорит грустным и подозрительным голосом: «Думаешь, началась война?» Отец отвечает: «Началось, началось! Армия уже пришла, твой брат позвонил, они едут на машине, вы все собирайтесь, а я останусь здесь!». «Тогда я тоже останусь здесь», — сказала мама. "Мариам должна уехать". "Тебе здесь оставаться опасно, у нас совсем нет времени и нет оружия", - сказал отец. "Я тоже остаюсь, я покину свой дом, даже если меня разбомбят или убьют!" - крикнул дедушка. Я плачу, я никогда раньше не слышала слов война, армия, оружие, танк, побег, бомбежка. Я не хочу идти без моей мамы, что мне теперь делать? Неужели я больше никогда тебя не увижу? Пожалуйста, пойдем, прошу я всех плачущим голосом.

I didn't know why running away was better, but I felt that the further away I was from the horrible words I heard in the converstion, the safer we would be. Grandpa, please come, let's run away - didn't you promise me to take me to the mountains?! Mom, I can't do this without you...pulling on mommy's shirt, let's go dad, let's go! The father was in cold denial and condemned to leave in every way! The most precious life for me at that moment turned out to be my mother. "If my mother doesn't come, I won't follow anyone either." I cried Finally, my mother and I ran away. We were hiding in the dark, I couldn't feel if my eyes were open or closed. It was impossible to perceive colors. There was no air either. It was as if I was saving and saying thanks for each breath. I was praying, and if I had prayed to God before to score a goal and win the game, now I was begging for survival.

არ ვიცოდი რატომ იყო გაქცევა უკეთესი, მაგრამ ვგრძნობდი - რაც უფრო შორს ვიქნებოდი იმ საზარელი სიტყვებისგან, რაც დიალოგში მოვისმინე უფრო დაცულები ვიქნებოდით.
პაპიკო გთხოვ წამოდი, გავიქცეთ - ხომ დამპირდი მთაში წაგიყვანო?! დედიკო, შენს გარეშე არ შემიძლია…მამიკოს პერანგზე ვებღაუჭები, წავიდეთ მამა, წავიდეთ! მამა ცივ უარზე იყო და ყველამხრივ გმობდა წამოსვლას! ჩემთვის ყველაზე ძვირფასი სიცოცხლე იმ მომენტში დედიკოსი აღმოჩნდა. “თუ დედა არ წამოვა, არც მე გავყვები არავის”. ვტირი. საბოლოოდ მე და დედა გავიქეცით. უკუნით სიბნელეში ვიმალებოდით, ვერ ვგრძნობდი თვალი გახელილი მქონდა თუ დახუჭული. ფერების აღქმა შეუძლებელი იყო. არც ჰაერი იყო. თითქოს ვიზოგავდი და თითოეული ჩასუნთქვისთვის მადლობას ვამბობდი. თან ვლოცულობდი და ღმერთს აქამდე თუ ვევედრებოდი, რომ გოლი გამეტანა და თამაში მომეგო, ახლა ვევედრებოდი გადარჩენას.

Я не знала, почему нужно было бежать, но чувствовала, что чем дальше я буду от ужасных слов, которые услышала в разговоре, тем в большей безопасности мы будем. Дедушка, пожалуйста, бежим - разве ты не обещал отвезти меня в горы?! Мама, я не могу без тебя... натягиваю мамину рубашку, пойдём, папа, пойдём! Отец выглядел отрешенно и был готов к уходу во всех смыслах! Самой дорогой для меня в тот момент была моя мама. «Если мама не идет, ни с кем другим я не пойду». Я плакала. В итоге мы бежали с мамой. Мы прятались в темноте, я не чувствовала, открыты ли мои глаза или закрыты. Невозможно было воспринимать цвета. Воздуха тоже не было. Как будто я его копила и благдарила за каждый вдох. Я молилась, и если раньше я молилась Богу, чтобы забить гол и выиграть игру, то теперь я умоляла о спасении.

August 8 dawned, near Tbilisi - we took shelter in the village Patara Qanda. Those horrible helicopters were flying everywhere. It was here - I thought I ran faster than helicopter. Everyone was hiding somewhere, but the sound of the explosions was everywhere, there was nowhere to escape its terrifying sound. I thought most of all about my grandma, I was worried about the life of the grandmother who was left alone in the rain of bombs. Did she hear about the war? Or maybe the Russians have already caught her? My grandmother, the inseparable companion of my sweet sleep! I feel the safest when sleeping with her! I thought life was over, I was seeing the world in black and white. I didn't know how my friends were? Did they also escape or did they heroically stay in their homes.

8 აგვისტო გათენდა, თბილისთან ახლოს - პატარა ქანდას შევაფარეთ თავი. ყველგან ის საზარელი ვერტფრენები დაფრინავდნენ. აი ის - აქამდე, რომ მეგონა მასზე სწრაფად დავრბოდი. ყველა სადღაც იმალებოდა, მაგრამ აფეთქებების ხმა ყველგან აღწევდა, ვერსად გაექცოდი მის შემზარავ ხმას. ყველაზე ვფიქრობდი, მაგრამ ყველაზე მეტად ისროლისხევში მარტოდ ბომბის წვიმაში დარჩენილი ბებოს სიცოცხლე მადარდებდა. ნეტა თუ გაიგო ომის შესახებ? ან იქნებ უკვე რუსებმა დაიჭირეს? ჩემი ბებო, ჩემი ტკბილი ძილის განუყოფელი მეგზური! მასთან ძილის დროს ყველაზე დაცულად ვგრძნობ თავს!
მეგონა ცხოვრება დამთავრდა, აქამდე ჭრელად დანახულ სამყაროს, შავთეთრად ვხედავდი. არ ვიცოდი ჩემი მეგობრები როგორ იყვნენ? ისინიც გაიქცნენ თუ გმირულად დარჩნენ საკუთარ სახლში.

Наступил рассвет 8 августа под Тбилиси – мы укрылись в небольшой деревне Патара Канда. Эти ужасные вертолеты были повсюду. Вот он - мне казалось, что я бегу быстрее вертолета. Все где-то прятались, но звуки взрывов был повсюду, спастись от этого ужасающего звука было некуда. Больше всего я думала о бабушке, меня тревожила жизнь бабушки, которая осталась одна под градом бомб. Слышала ли она о войне? А может, русские ее уже схватили? Моя бабушка, неразлучная спутница моего сладкого сна! Я чувствую себя в большей безопасности, когда сплю с ней! Я думала, что жизнь окончена, мир стал черно-белым. Я не знала, как там мои друзья? Они тоже убежали или героически остались в своих домах?

It turns out that grandma was coming on foot, she was coming over the mountains. She heard about the war on the way. She entered the Mejvriskhevi, full of tanks, surrounded by the flames of war. Grandpa and grandma had a lot of goods in the mountains, the cows got sick and they all were dying together. They urgently needed medicine, which grandmother, who was left alone, did not have. To save the cows, the grandmother, who went to buy medicine, found herself on the battlefield. She had to fight for himself and for the medicine to save the lives of the cows. Along with father and papa who heroically stayed at home, grandma also turned out to be a hero! On the same day - she saved herself and saved the cows. Every day was worse than other. Every day I heard the news that Gori received a major blow and was destroyed... I am more and more afraid of my own thoughts. If I never see my friends again? Days passed, our days of being with each other were ending. We had to return to the village and our home. My heart was pounding so hard that I felt every beat against my ear as if I wasn't ready to go back.

თურმე ბებო ფეხით მოდიოდა, მთებით მოდიოდა. გზაში გაუგია ომის შესახებ. ტანკებით სავსე, ომის ქარცეცხლში გახვეულ მეჯვრისხვეში შემოვიდა. პაპას და ბებოს უამრავი საქონელი ჰყავდათ მთაში, ძროხები გამხდარან ავად და ყველა ერთად იღუპებოდა. სასწრაფოდ წამალი ესაჭიროებოდათ, რომელოც მარტო დარჩენილ ბებოს არ ჰქონდა. ძროხების გადასარჩენად, წამლის საყიდლად წამოსული ბებო ბრძოლის ველზე აღმოჩნდა. მას უნდა ებრძოლა საკუთარი თავისთვის და წამლისთვის, რათა გადაერჩინა ძროხების სიცოცხლე. გმირულად სახლში დარჩენილ მამასთან და პაპასთან ერთად ბებოც გმირი აღმოჩნდა! იმავე დღეს - გადაირჩინა თავი და გადაარჩინა ძროხები. ყველა დღე ერმანეთზე უარესი იყო. ამბავს ყოველდღე ვიგებდი, რომ გორმა მთავარი დარტყმა მიიღო და განადგურდა… უფრო და უფრო მეშინია საკუთარი ფიქრების. ჩემი მეგობრები რომ ვეღარ ვნახო ვერასდროს?
დღეები გადიოდა, ჩვენი სხვასთან ყოფნის დღეებიც იწურებოდა. სოფელს და ჩვენს სახლს უნდა დავბრუნებოდით. გული იმდენად ძლიერად მიცემდა, რომ მის თითოეულ დარტყმას ყურთან ვგრძნობდი, თითქოს არ ვიყავი მზად უკან დასაბრუნებლად.

Оказывается, бабушка шла пешком, через горы. По дороге она узнала о войне. Она вошла в Меджврисхеви, полную танков, окруженную огнем войны. У дедушки и бабушки в горах было много коров, но они заболели и все умирали. И им срочно были нужны лекарства, которых не было у бабушки, оставшейся одной. Чтобы спасти коров, бабушка пошла за лекарствами, но оказалась на поле боя. Ей пришлось бороться и за себя, и за лекарство, чтобы спасти жизни коров. Вместе с отцом и мамой, которые героически остались дома, героем оказалась и бабушка! В тот же день она спаслась сама и спасла коров. Дни были один хуже другого. Каждый день я слышала новости о том, что Гори бомбят и разрушают. Я все больше боюсь собственных мыслей. Что если я больше никогда не увижу своих друзей? Шло время, дни нашего совместного пребывания друг с другом заканчивались. Нам пришлось вернуться в деревню и к себе домой. Мое сердце билось так сильно, что я слышал каждый его удар, как будто я не был готов вернуться.

I'm home, but my house doesn't smell as peaceful as it used to. There are no more flowers, which I watered every morning, the birds have destroyed their nests and probably fled... the sky is completely black... it is constantly humming and making a terrible sound...
The village is empty, only the sound of explosions can be heard, these sounds were so strong that they rattled the windows of the house. A village without friends was very boring. No one was visible on the field. It is exactly on that field that there was no place to play until now. I think maybe they don't let my friends out of the house because they are afraid? Shall I go and visit them? If the war is over, i.e. there is no more danger, why should I be afraid to go out alone? Besides, everyone lived close to me... my mother was busy to pay attention to me, she washed my clothes by hand, in a beautiful elongated pink basket. - Well, I'm going to see my friends. - Maria, no one will be home now, everyone is gone, no one has returned yet! Do you know that being here is dangerous? Especially walking outside? The war is not over yet! Be patient and you will see your friends soon-said mother - If we came back, they would come back too, i thought. I ran…

სახლში ვარ, მაგრამ ამ სახლს წინანდელივით სიმშვიდის სუნი არ აქვს. აღარც ყვავილებია, რომელსაც ყოველ დილით წყლას ვუსხამდი, ჩიტებს ბუდეც დანგრევიათ და ალბათ გაიქცნენ…ცა სულ შავია…სულ გრუხუნებს და შემზარავ ხმას გამოსცემს…
სოფელი ცარიელია, მხოლოდ აფეთქებების ხმა ისმის, ეს ხმები იმდენად ძლიერი იყო, რომ სახლის ფანჯრებს აზანზარებდა. ძალიან მოსაწყენი იყო სოფელი მეგობრების გარეშე. მოედანზე არავინ ჩანდა. ზუსტად იმ მოედანზე აქამდე სათამაშო ადგილი, რომ არ იყო დატოვებული. ვფიქრობ, იქნებ ჩემს მეგობრებს სახლიდან არ უშვებენ, რადგან ეშინიათ? მე ხომ არ მივიდე მათთან და მოვინახულო? თუ ომი დამთავრდა ე.ი საფრთხეც აღარ არის, რატომ უნდა შემეშინდეს მარტო გასვლა? თან ყველა ახლოს ცხოვრობდა ჩემთნ…დედას ჩემთვის არ ეცალა, თუმცა ჩემივე დასვრილ ტანსაცმელს რეცხავდა ხელით, ლამაზ მოგრძო ვარდისფერ ტაშტში. -დე მე ჩემი მეგობრების სანახავად მივდივარ. -მარიამ, ახლა არავინ იქნება სახლში, ყველა წასულია, ჯერ არავინ დაბრუნებულა! ხომ იცი რომ აქ ყოფნა საშიშია? მითუმეტეს გარეთ სიარული? ომი ჯერ არ დამთავრებულა! ცოტაც მოითმინე და მალე ნახავ შენს მეგობრებს. -ჩვენ თუ დავბრუნდით ისინიც დაბრუნდებოდნენ. გავიქეცი…

Я дома, но в моем доме не пахнет так мирно, как раньше. Цветов, которые я поливала каждое утро, больше нет, птицы разорили свои гнезда и, наверное, улетели... небо совсем черное... оно постоянно гудит и издает ужасный звук...Деревня пуста, слышен только звук взрывов, эти звуки были настолько сильными, что дребезжали окна дома. В деревне без друзей было очень скучно. На поле никого не было видно. На поле, где до сих пор для игры даже не хватало места. Я думаю, может, они не выпускают моих друзей из дома, потому что боятся? Мне пойти и навестить их? Если война окончена, т. е. опасности больше нет, то почему я должна бояться выходить одна? К тому же все жили рядом... мама была занята, чтобы уделять мне внимание, стирала мою одежду вручную, в красивой продолговатой розовой корзине.
- Хорошо, я собираюсь увидеться с друзьями. - Мариам, никого сейчас дома не будет, все ушли, еще никто не вернулся! Ты знаешь, что находиться здесь опасно? Особенно гулять на улице? Война еще не окончена! Потерпи, ты скоро увидишь своих друзей, - сказала мама. - Если мы вернулись, они тоже вернутся, подумала я. Я побежала…

I ran and I could not wait to see my friends, I screamed helplessly: children! Children!! I went to Natia, I kept shouting her name, but no one answered me. I went to Dato, Datooo! Dato doesn't hear me either. Not Vakho, not Nino, not Anna and Oto. No one at all! I am all alone. Just me and the helicopters. I was running on the field, they were flying in the sky near me. I didn't want to be without my friends, were they thinking about me? Wrapped in sadness, my thoughts no longer remembered that there was a war and not everyone was as brave as mother and me. Not everyone could return home as soon as mom and I. There is only emptiness, boredom and terrifying sounds around. Instead of children, soldiers are standing on the field, and instead of a ball, they are holding weapons in their hands...

მივრბივარ და ერთი სული მაქვს ჩემი მეგობრები ვნახო, უსაშველოდ ვყვირი: ბავშვებოოო! ბავშვეებოოო!! მივედი ნათიასთან, მის სახელს შეუჩერებლად ვყვირი, მაგრამ პასუხს არავინ მცემს. მივედი დათოსთან, დათოოო! არც დათო მცემს ხმას. არც ვახო, არც ნინო, არც ანა და ოთო. საერთოდ არავინ! სულ მარტო ვარ. მხოლოდ მე და ვერტფრენები. მე მიწაზე დავრბოდი, ისინი ცაში დაფრინავდნენ ჩემთან ახლოს. არ მინდოდა ჩემი მეგობრების გარეშე, ან ნეტა ისინი თუ ფიქრობდნენ ჩემზე? სევდაში გახვეულ ჩემს ფიქრებს აღარ ახსოვდა, რომ ომი იყო და ყველა ისეთი გამბედავი არ იყო, როგორც დედა და მე. ყველას არ შეეძლო ისე მალე დაბრუნება სახლში, როგორც მე და დედას. გარშემო მხოლოდ სიცარიელე, მოწყენილობა და შემზარავი ხმებია. მოედანზე ბავშვების ნაცვლად ჯარისკაცები დგანან, ბურთის მაგივრად კი იარაღები უჭირავთ ხელში…

Я бежала, так не могла дождаться встречи с друзьями, беспомощно кричала: дети! Дети!! Я пошла к Натии, продолжая кричать ее имя, но мне никто не отвечал. Я пошла к Дато, Да-тоо! Дато тоже меня не слышит. Ни Вахо, ни Нино, ни Анна, ни Ото. Вообще никого! Я в полном одиночестве. Только я и вертолеты. Я бежала по полю, они летели в небе рядом со мной. Я не хотела оставаться без своих друзей, вспоминали ли они обо мне? Мои мысли, укутанные грустью, больше не напоминают мне, что была война и не все были такими храбрыми, как мы с мамой. Не все смогли вернуться домой сразу, как мы с мамой. Вокруг только пустота, скука и пугающие звуки. Вместо детей на поле стоят солдаты, а вместо мяча они держат в руках оружие...

Grandpa and I couldn't even go to the mountains anymore... It turns out that the Russians invaded Grandpas village Isroliskhevi. They forbade us to go up there, my grandmother had to come back with the saved cows... The sky was completely black... In the morning, instead of sunlight and chirping of birds, I was woken up by explosions and the banging of the window... Time passed, the pain increased, the emptiness scared me more and more. Studies started, all my friends returned home. And the helicopters were flying very close, so close that we could see the soldiers sitting inside...the teachers forbade us to look out of the window...we were still hiding...hours spent in the tunnels and in the dark...16 years have passed, and I still remember this pain...Russia is an occupier, Russia is dangerous!

ვეღარც მთაში წავიდოდით მე და პაპა… თურმე რუსებმა დაიპყრეს პაპას ისროლისხევი. იქ ასვლა კი აუკრძალეს, ბებოც უკან უნდა წამოსულიყო იმ გადარჩენილ ძროხებთან ერთად… ცა სულ შავი იყო.. დილით მზის სხივებისა და ჩიტების ჭიკჭიკის ნაცვლად აფეთქებებისა და ფანჯრის ზანზარი მაღვიძებდა…დრო გადიოდა, ტკვილი უფრო იმატებდა, სიცარიელე უფრო და უფრო მაშინებდა. სწავლა დაიწყო, ჩემი ყველა მეგობარი სახლს დაუბრუნდა. ვერტმფრენები კი ძალიან ახლოს დაფრინავდნენ, იმდენად ახლოს რომ შიგნით მჯდომ ჯარისკაცებს ვხედავდით…მასწავლებლები გვიკრძალავდნენ ფანჯრიდან გახედვას…იყო ისევ დამალვები…გვირაბებში და სიბნელეში გატარებული საათები…16 წელი გავიდა, ეს ტკივილი კი დღემდე მახსოვს…
რუსეთი ოკუპანტია, რუსეთი საშიშია!

Мы с дедушкой даже в горы уже не могли ходить... Оказывается, русские вторглись в дедушкину деревню Исролисхеви. Они запретили нам туда подниматься, бабушке пришлось вернуться назад со спасенными коровами... Небо было совершенно черным... Утром вместо солнечного света и щебетания птиц меня будили взрывы и дребезжание окна... Время шло, боль усиливалась, пустота пугала меня все больше и больше. Началась учеба, все мои друзья вернулись домой. И вертолеты летали очень близко, так близко, что мы могли видеть солдат, сидящих внутри... учителя запрещали нам смотреть в окно... мы все еще прятались... часы, проведенные в туннелях и в темноте...Прошло 16 лет, а я до сих пор помню эту боль...
Россия – оккупант, Россия опасна!

At least I learned, at least I tried, at least I fulfilled my dream, at least I wasn't afraid of war, I wasn't afraid of Russia, now I'm a journalist, a little girl from the border village! Now, at the age of 23, I will still stand in bravely in front of those helicopters and tanks as bravely as I did when I ran away from my mother to see my friends at the age of 7.
I haven't been to Isroliskhevi for 16 years, nor was grandpa...for 16 years, grandpa's house, which was built with his hands, has been destroyed...for 16 years, we have been looking at the mountains that are no longer ours...for 16 years, Russia has been flooding our river...and Russia killed my uncle...every day is lost if you don't remember that Russia is the occupier !
Mariam Ginturi, 22 years old.

მაინც ვისწავლე, მაინც ვიწვალე, მაინც ავიხდინე ოცნება, მაინც არ შემეშინდა ომის, არ შემეშინდა რუსეთის, ახლა ჟურნალისტი ვარ, პატარა ომ გამოვლილი გოგო, საზღვრისპირა სოფლიდან! ახლა, 23 წლის ასაკში, ისევ ისე გაბედულად დავუდგები იმ ვერტფრენებს და ტანკებს წინ, როგორც 7 წლის ასაკში, დედას რომ გავექეცი მეგობრების სანახავად.
16 წელია ისროლისხევში არ ვყოფილვარ და არ ყოფილა პაპა…16 წელია დაინგრა სიმწრით აშენებული პაპას სახლი…16 წელია ვუყურებთ მთებს, რომელიც ჩვენი აღარ არის…16 წელია მდინარეს გვიმღვრევს რუსეთი…და რუსეთმა მომიკლა ბიძა…ყველა დღე დაკარგულია, თუ არ გახსოვს, რომ რუსეთი ოკუპანტია!

მარიამ გინტური, 22 წლის.

И всё же училась, старалась, не боялась войны, не боялась России, осуществила свою мечту, теперь я журналистка, маленькая девочка из приграничного села! Сейчас, в 23 года, я по-прежнему буду стоять перед этими вертолетами и танками так же смело, как когда в 7 лет сбежала от матери, чтобы увидеться с друзьями. Я не была в Исрисхеви 16 лет, и дедушка не был... за эти 16 лет дедушкин дом, построенный его руками, разрушен... 16 лет мы смотрим на горы, которые уже не наши... уже 16 лет Россия подтопляет нашу реку... и Россия убила моего дядю... каждый день потерян, если не помнить, что Россия - оккупант!